در شرایطی که طراحی غیر منطبق با منافع ملی مدل جدید قراردادهای نفتی در دولت یازدهم و توسط تیم زنگنه در وزارت نفت، از سال گذشته بحث های فراوانی را در محافل کارشناسی و سیاسی بوجود آورده و این نگرانی را از به تاراج رفتن منابع نفت و انرژی کشور افزایش داده است، وزارت نفت پس از یکسال، این متن را با کوچکترین تغییرات به هیات دولت ارائه کرده، این در حالی است که رهبری معظم انقلاب هم به صورت صریح از لزوم اصلاح قرارداد مذکور سخن گفته و اعلام کرده بودند تا زمانی که به صورت واقعی این مدل اصلاح نشود، قراردادی منعقد نخواهد شد.

 رهبر معظم انقلاب یک ماه قبل در دیدار با دانشجویان دستور اصلاح واقعی متن قراردادهای جدید نفتی موسوم به IPC را به دولت ارائه فرمودند که زنگنه وزیر نفت دو روز قبل در واکنش به بیانات معظم له از تصویب متن اصلاح شده این قراردادها در جلسه هیأت دولت چهارشنبه این هفته (امروز) داد. این در حالیست که بر اساس نسخه ای از این متن اصلاح شده که در اختیار خبرنگار رجانیوز قرار گرفته است،  قراردادی که در جلسه امروز هیأت دولت قرار است ارائه شود، با کمترین تغییرات نسبت به متن اولیه تدوین و ارائه خواهد شد.

این در حالی است که حضرت آیت الله خامنه ای 12 تیر امسال در خصوص قراردادهای جدید نفتی فرمودند:

در مورد این قراردادهای جدید نفتی که حالا محلّ بحث است، هنوز چیزی در این زمینه تصویب نشده؛ هنوز هیچ چیز مسلّمی وجود ندارد. اوّل که این مسئله مطرح شد، ما یک تذکّراتی دادیم به مسئولین؛ گفتیم خب شما برای اینکه بدانید اشکالات این مدل قرارداد و این شیوه‌ قرارداد چیست، باید با کسانی که در اقتصاد نفتی واردند مشورت کنید. رفتند بحث کردند، یک جلسه‌ای تشکیل دادند و از کسانی از اقتصاددان‌ها دعوت کردند که آنها هم اشکالات را بیان کردند و بنا شد اصلاح بشود. یک نوشته‌ای به من دادند که ما بررسی کردیم، تحقیق کردیم، معلوم شد که این ویراست شانزدهم است، یعنی شانزده بار این کیفیّت قراردادها و این گزارش ویراستاری شده؛ مدام اصلاح شده، تصحیح شده. بعد که به دفتر ما مراجعه شد، دفتر ما گفتند این کافی نیست، چون بعد از این باز اصلاحات دیگری هم لازم بوده که انجام بگیرد که هنوز انجام نگرفته. بنابراین تا وقتی‌که این اصلاحات انجام نگیرد و این کار به‌معنای واقعی کلمه، مطابق منافع کشور نباشد این اتّفاق نخواهد افتاد و این نوع قرارداد بسته نخواهد شد. ما هم گفته‌ایم که تا وقتی قضیّه نهایی نشده، هیچ قراردادی نباید بسته بشود.  اتّفاقاً در جلسه‌ی اساتید دانشگاه، یکی از کسانی که اینجا سخنرانی کردند، همان شخصیّت محترمی بود که در آن جسله‌ مسئولین دولتی شرکت کرده بود و اینجا هم نظرات خودش را که نظرات کاملاً متین و مستحکمی بود، در اشکالات بر آن شیوه‌ قرارداد مفصّل ذکر کرد. بعد هم یک راه‌حلّی وجود داشت که آن راه‌حل را هم ایشان اشاره کرد که در آن نوشته‌ها هم آمده. یعنی این‌جور نیست که حالا اجازه داده بشود که هرجور میخواهند این قراردادها را انجام بدهند؛ نه. البتّه مطالبه‌ شما خوب است؛ شما مطالبه کنید، شما بخواهید؛ هیچ اشکالی ندارد.

پس از بیانات معظم له، افکار عمومی در انتظار اصلاح متن این قراردادها بود که خبر تصویب IPC در ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی از سوی سایت ریاست جمهوری مخابره شده و دو روز قبل بیژن زنگنه در حاشیه همایش پنجاهمین سالگرد تأسیس شرکت ملی گاز ایران در جمع خبرنگاران اظهار داشت:

کلیت مدل جدید قراردادهای نفتی ایران در ستاد اقتصاد مقاومتی تأیید و قرار شد این مدل برای تصویب در جلسه هیئت دولت مطرح و بررسی شود. چهارشنبه هفته جاری در جلسه هیئت دولت بررسی تصویب مدل جدید قراردادهای نفتی ایران در برنامه قرار دارد.

امروز قرار است این متن در هیأت وزیران  به تصویب برسد در حالیکه تغییرات اعمال شده صرفا در چند کلمه بصورت صوری بوده و این قرارداد ضربات جبران ناپذیری را به صنعت نفت کشور وارد کرده، حاکمیت و مالکیت انحصاری کشور بر مخازن و میدان های نفتی و گازی را نقض، قاعده فقهی «نفی تسلط بیگانگان بر انفال» را زیر پا گذشته و زمینه را برای قانونی کردن مسیر رانت برای عده ای خاص در کشور را فراهم می کند.

رجانیوز در ادامه برای اولین بار، متن کامل ویرایش 54- مصوبه ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی- 14 و 1395/4/22را که آخرین نسخه قراردادهای جدید نفتی است را برای اثبات تخلف آشکار دولت تدبیر و امید در عبور از منویات مقام معظم رهبری منتشر می‌کند.

بسمه تعالی

ویرایش 54- مصوبه ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی – 14 و 22/4/1395

"با صلوات بر محمد و آل محمد"

وزارت نفت – وزارت امور اقتصادی و دارایی

هیئت وزیران در جلسه ......... به پیشنهاد شماره ............ وزارت نفت و به استناد جر (3) بند (ت) ماده (3) و ماده (7) قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت – مصوبه 1391- و با توجه به مفاد سیاست‌های ابلاغی بخش انرژی، بندهای 12، 13 و 14 سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و بندهای 12، 17 و 18 سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه، ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری و با هدف توسعه میدان‌ها/ مخزن‌ها با اولویت میادین مشترک، اجرای طرح‌های توسعه میادین / مخازن جدید از اکتشاف تا بهره‌برداری و اجرای طرح‌های صیانت از مخازن (بهبود و افزایش ضریب بازیافت) تا سقف تولید اضافه روزانه یک میلیون بشکه نفت خام و دویست و پنجاه میلیون متر مکعب گاز طبیعی، شرایط عمومی، ساختار و الگوی قراردادهای بالادستی نفت و گاز را به شرح زیر تصویب کرد:

شرایط عمومی، ساختار و الگوی قراردادهای بالادستی نفت و گاز

ماده 1- اصلاحات زیر در این تصویب نامه در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند و سایر اصطلاحاتی که در این تصویب نامه تعریف نشده است، تابع تعاریف مندرج در قانون نفت – مصوب – 1366 – و قانون اصلاح قانون نفت – مصوب – 1390 – بوده و در سایر موارد، تعاریف تابع قوانین و مقررات مربوط در ایران می‌باشند و در مواردی که در قوانین و مقررات تعاریفی وجود ندارد، تابع تعاریف و اصطلاحات معمول در صنعت جهانی نفت می‌باشد. قانون حاکم بر قراردادها، قانون جمهوری اسلامی ایران می‌باشد.

الف- شرایط عمومی: اصول و شرایط عمومی و ساختار حاکم بر قراردادهای بالادستی.

ب- نفت: هیدروکربورهایی که به صورت نفت خام، میعانات گازی، گاز طبیعی، قیر طبیعی، پلمه سنگ‌های نفتی و ماسه‌های آغشته به نفت در حالت طبیعی یافت شده یا طی عملیات بالادستی به دست می آید.

گاز طبیعی: هیدورکربورهایی که در سازندهای گازی مستقل، گنبدهای گازی مستقل یا محلول در نفت در شرایط متعارف به حالت گاز موجود است یا طی عملیات بالادستی همراه با نفت خام به دست می آید.

پ- میدان نفتی یا گازی: هر یک از منابع یا مخازن زیرزمینی یا روزمینی  در تقسیمات داخل سرزمین، آب‌های داخلی، ساحلی، فلات قاره و بین المللی مجاور مرزهای کشور و آب‌های آزاد بین المللی که احتمال وجود نفت در آن است و مشخصات فنی و مختصات جغرافیایی آن توسط وزارت نفت مشخص می‌گردد.

ت- میدان یا مخزن تجاری: میدان یا مخزنی که با رعایت تولید صیانتی و با لحاظ نمودن قیمت‌های نفت و دیگر محصولات جانبی آن میدان یا مخزن بتواند کلیه هزینه‌های مستقیم، غیرمستقیم، بهره‌برداری و تأمین مالی پیش بینی شده جهت اکتشاف، توسعه بهره‌برداری، همچنین دستمزد و سود طرف دوم و دیگر هزینه‌های جانبی در طول دوره قرارداد را پوشش داده و درآمد مورد انتظار برای هر یک از طرف‌های قرارداد را تأمین نماید. اثبات تجاری بودن میدان یا مخزن بر عهده پیمانکار است. مبانی و شاخص‌های متداول و خودکار جهت تعیین تجاری بودن میدان یا مخزن توسط وزارت نفت تعیین شده و در اسناد مناقصه حسب مورد به اطلاع متقاضیان رسیده و در قرارداد مربوط نیز منظور می‌گردد.

ث- میدان کشف شده (Green Field): میدان نفتی یا گازی کشف شده توسط شرکت ملی نفت ایران یا کشف شده توسط شرکت‌های دیگر برای شرکت ملی نفت ایران که آماده ورود به مرحله توسعه می‌باشد.

ج- میدان در حال تولید (Brown Field): میدانی که قبلا به بهره‌برداری و تولید رسیده است.

چ- مخزن: هر کدام از تاقدیس‌ها یا ساختمان‌های چینه ای یا هرگونه تله ساختاری حاوی هیدورکربور یا ترکیبی از آنها که دارای خواص سنگ، سیال و فشار مستقل باشد.

ح- مخزن در حال تولید (Brown Reservoir): مخزنی که تاریخچه تولید تجاری هیدروکربور داشته باشد.

خ- مخزن کشف شده و توسعه نیافته (Green Reservoir): مخزن کشف شده‌ای که تاکنون تولید تجاری هیدروکربور در آن صورت نگرفته است.

د- طرف اول قرارداد: شرکت ملی نفت ایران یا شرکت‌های تابعه آن به نمایندگی از آن شرکت که در این تصویب‌نامه به عنوان "کارفرما" نیز نامیده می‌شود.

ذ- طرف دوم قرارداد: شرکت / شرکت‌های صاحب صلاحیت نفتی که جهت انجام هر یک از عملیات اکتشاف، توصیف، توسعه و بهره‌برداری و اجرای طرح‌های بهبود یا افزایش ضریب بازیافت یا همه آنها به صورت پیوسته همراه با تامین همه منابع مالی مورد نیاز، طی فرآیند قانونی انتخاب و قرارداد مربوط را امضا کرده و در این تصویب نامه به عنوان "پیمانکار" نیز نامیده می‌باشد.

ر- بلوک یا محدوده اکتشافی: منطقه جغرافیایی تعریف شده توسط شرکت ملی نفت ایران که به تایید وزارت نفت رسیده و جهت انجام عملیات اکتشافی نفت انتخاب شده و منطقه قرارداد با طرف دوم قرارداد جهت کشف میدان یا مخزن تجاری می‌باشد.

ز- حداقل تعهدات اکتشافی (Minimum Exploration Obligation): حداقل عملیات اکتشافی شامل انواع عملیات لازم مانند مطالعات زمین شناسی، تقل سنجی، لرزه نگاری، حفاری، ارزیابی مخازن با هدف کشف میدان یا مخزن تجاری و انجام حداقل هزینه‌های لازم جهت عملیات مذکور در مدت مقرر در قرارداد که توسط طرف دوم قرارداد تعهد می‌گردد.

ژ- برنامه توسعه ((DP) Development Plan): برنامه توسعه میدان یا مخزن که در شروع مرحله توسعه اعم از میدان‌ها یا مخزن‌های کشف شده، انجام عملیات بهبود و افزایش ضریب بازیافت میدان‌ها یا مخزن‌های در حال تولید مورد تایید طرفین قرارداد واقع شده و متناسب با یافته های جدید در هنگام توسعه و رفتار واقعی میدان یا مخزن در مراحل تولید قابل بازنگری می‌باشد.

س- تولید اولیه (First Production): میزان تولید تعریف شده در برنامه توسعه میدان یا مخزن که در مرحله اول عملیات توسعه میدان / مخزن کشف شده (Green Field) حاصل شده یا میزان تولید اولیه اضافی حاصل از عملیات بهبود یا افزایش ضریب بازیافت که بر اساس برنامه مربوط حاصل می‌گردد.

ش- هزینه‌های مستقیم سرمایه ای ( Direct Capital Cost (DCC)): کلیه هزینه‌های سرمایه ای لازم جهت توسعه، بهبود یا افزایش ضریب بازیافت مخزن، از جمله کلیه هزینه‌های مدیریتی، مهندسی، حفاری، احداث تمام تأسیسات روزمینی و زیرزمینی لازم برای قابل بهره‌برداری کردن میدان یا مخزن نظیر تأسیسات فرآوری، انتقال، تزریق، تأسیسات فرآیندی و جنبی و راه‌اندازی کلیه واحدها، هزینه انجام شده در مرحله اکتشاف در صورت تجاری بودن میدان و نیز انجام مرمت، بازسازی‌ها و نوسازی‌های لازم در میدان یا مخزن‌های در حال تولید.

ص – هزینه‌های غیر مستقیم ( Indirect cost (IDC)): کلیه هزینه‌های که به دولت، وزارتخانه‌ها و موسسات عمومی از جمله شهرداری‌ها از قبیل انواع مالیات‌ها، عوارض، گمرک و بیمه تامین اجتماعی پرداخت می‌شود.

تبصره- پرداخت مالیات، عوارض و سایر پرداخت های قانونی بر عهده و از تکالیف طرف دوم قرارداد و به تبع آن، تسویه حساب با دستگاه‌های ذیصلاح نیز از تکالیف وی می‌باشد. این پرداخت‌ها بر پایه اعلام مراجع قانونی دریافت کننده عیناً به عنوان هزینه‌های غیرمستقیم پذیرفته شده و به ترتیب مقرر در این مصوبه، در وجه طرف دوم قرارداد بازپرداخت خواهد شد.

ض- هزینه تأمین مالی ( Cost of Money(CoM)): هزینه‌های تامین مالی طرف دوم قرارداد به میزان و شرایطی که در قرارداد تعیین می‌شود.

ط- هزینه‌های بهره‌برداری (Operation Costs (Opex)): کلیه مبالغی که طرف دوم قرارداد طبق قرارداد، برای انجام عملیات بهره‌برداری و بر اساس شرایط مندرج در قرارداد و استانداردهای حسابداری هزینه می کند.

ظ- دستمزد (Fee): رقمی که متناسب با هر بشکه تولید اضافی نفت خام (یا هر هزار فوت مکعب استاندارد اضافی گاز طبیعی همراه) از میدان‌ها یا مخزن‌های نفتی یا هر هزار فوت مکعب استاندارد تولید اضافی گاز از میدان‌ها یا مخزن‌های گازی و حسب مورد هر بشکه میعانات گازی اضافی، ناشی از عملیات طرف دوم قرارداد تعیین می‌شود.

ع- خط پایه تخلیه (Depletion Base Line): عبارت است از خط یا منحنی فرآیند تخلیه میدان یا مخزن با منظور کردن تاسیسات موجود و در حالت عدم اجرای طرح‌های جدید بهبود یا افزایش ضریب بازیافت (EOR, EGR, IOR & IGR ) که مورد پذیرش طرف های اول و دوم قرارداد قرار می‌گیرد و به عنوان خط پایه تخلیه در قرارداد تعریف می‌شود.

خط پایه مذکور باید به تایید شورایعالی مهندسی مخازن نفت برسد. وظایف، ترکیب و نحوه انتخاب اعضا و تصمیم‌گیری این شورا به پیشنهاد وزیر نفت به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.

غ- نفت، گاز یا میعانات گازی اضافی (Incremental Oil, Gas & Condensate): میزان تولید نفت، گاز یا میعانات گازی از میدان یا مخزن کشف شده (Green Field) یا میزان نفت، گاز یا میعانات گازی تولید شده مازاد بر خط پایه تخلیه از میدان یا مخزن در حال تولید (Brown Field) موضوع قرارداد.

تبصره- در مواردی نظیر میدان‌ها یا مخزن‌های گازی در حال تولید و برای عملیات بهبود با افزایش بازیافت حسب مورد میعانات گازی اضافی نسبت به خط پایه تخلیه می‌تواند مبنای محاسبه قرار گیرد.

ف – عملیات بهبود ضریب بازیافت ((IOR/IGR) Improved Oil/Gas Recovery): مجموعه‌ای از عملیات که منجر به نگهداشت سطح تولید یا بهبود ضریب بازیافت یا سرعت در بهره‌برداری (افزایش نرخ تخلیه) می‌گردد و می‌تواند در همه مراحل تولید در طول عمر میدان یا مخزن حسب مورد انجام شود (از قبیل انجام مطالعات تکمیلی زمین‌شناسی، مهندسی نفت و مخازن، اجرای طرح‌های ژئوفیزیک و لرزه نگاری‌های سه یا چهار بعدی حسب نیاز، طراحی اجاری پروژه هایی نظیر حفاری جدید (Infill Drilling)، به کارگیری فناوری‌های پیشرفته حفاری نظیر استفاده از حفاری‌های چندجانبه و هوشمند، فرازآوری با گاز (Gas Lift) در میدان‌ها یا مخزن‌ها، ایجاد شکاف در مخزن (Fracturing)، استفاده از پمپ‌های درون چاهی، بهبود روش‌های حفاری و استفاده حداکثری از حفاری‌های افقی و نظایر آن).

ق- عملیات افزایش ضریب بازیافت:

• افزایش ضریب بازیافت نفت (Enhanced Oil Recovery): به کارگیری انواع فناوری‌های پیشرفته روز دنیا شامل مطالعات و طراحی روش‌های بهینه مهندسی مخازن و بهره‌برداری، به کارگیری انواع تزریق‌ها حسب نیاز میدان یا مخزن مانند تزریق گاز، آب، بخار، مواد شیمیایی، پلیمرها، تزریق CO2 و نظایر آن، کاربرد فناوری‌های تکمیلی در هر مرحله حسب ضرورت و نظایر آن که منجر به افزایش ضریب بازیافت و صیانت از منابع نفت، گاز یا میعانات گازی در طول عمر میدان یا مخزن می‌گردد.
• افزایش ضریب بازیافت گاز (Enhanced Gas Recovery): به کارگیری انواع فناوری‌های پیشرفته روز دنیا که منجر به فشارافزایی یا تثبیت فشار مخزن یا میدان و همچنین حداکثر جا به جایی (Displacement) و در نتیجه افزایش ضریب بازیافت گاز از مخزن یا میدان می‌گردد.

ک – منطقه قراردادی (Contract Area): منطقه جغرافیایی با مختصات معین که در قرارداد برای انجام عملیات موضوع قرارداد تعیین می‌گردد.

گ- سقف بازهزینه‌های سرمایه ای (Open Capex): انعطاف پذیر بودن میزان هزینه‌های سرمایه ای نسبت به رفتار و واقعیت های میدان، تحولات واقعی بازار در چهارچوب برنامه مالی عملیاتی سالانه تصویب شده و همچنین نیاز به سرمایه گذاری‌های ضروری بعدی جهت بهبود راندمان و بهره‌وری میدان.

ل- برنامه مالی عملیاتی سالانه: برنامه‌ای که در چهارچوب طرح‌های عملیاتی و اصلاحات و بازنگری‌های لازم ناشی از واقعیت‌های پروژه و رفتار واقعی میدان توسط طرف دوم قرارداد تهیه و به تصویب طرف اول قرارداد می‌رسد. تصویب این برنامه از سوی طرف اول قرارداد نهایی بوده و جهت اجرا به طرف دوم قرارداد ابلاغ می‌گردد. این برنامه شامل جزئیات هزینه‌ها و عملیات لازم سالانه برای توسعه و بهره‌برداری است.

ماده 2- قراردادهای موضوع این تصویب‌نامه به سه دسته تقسیم می‌شوند:

الف- دسته اول: قراردادهای اکتشاف و در صورت کشف میدان یا مخزن تجاری، توسعه میدان یا مخزن و در ادامه، بهره‌برداری از آن به ترتیب و تا مدت مقرر در قرارداد می‌باشد. در این دسته واگذاری عملیات توسعه و بهره‌برداری، به‌صورت پیوسته با عملیات اکتشاف در صورت کشف میدان یا مخزن تجاری توسط طرف دوم قرارداد و با درنظر گرفتن برنامه‌های برداشت صیانتی از مخازن نفت و گاز مجاز می‌باشد. در این دسته از قراردادها حداقل تعهدات شرکت‌های پیشنهاددهنده برای عملیات و سرمایه‌گذاری در محدوده اکتشافی مورد نظر به روشنی تعیین و از سوی طرف دوم قرارداد تعهد می‌شود.

ب- دسته دوم: قراردادهای توسعه میدان‌ها یا مخزن‌های کشف شده و در ادامه، بهره‌برداری از آنها به ترتیب و تا مدت مقرر در قرارداد می‌باشد.

پ- دسته سوم: قراردادهای انجام عملیات بهبود یا افزایش ضریب بازیافت (IOR/IGR/EOR/EGR) در میدان‌ها یا مخزن‌های در حال بهره‌برداری (Brown Field) بر پایه مطالعات مهندسی مخزن و در ادامه، بهره‌برداری از آنها به ترتیب و تا مدت مقرر در قرارداد می‌باشد.

ماده 3- در تمامی قراردادهایی که براساس این تصویب‌نامه متعقد می‌گردند، اصول زیر حاکم می‌باشد:

الف- اعمال حق حاکمیت و مالکیت عمومی بر کلیه منابع و ذخایر نفت و گاز طبیعی کشور از طریق وزارت نفت به نمایندگی از طرف جمهوری اسلامی ایران

ب- عدم تضمین تعهدات ایجادشده در قرارداد توسط دولت، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و بانک‌های دولتی.

پ- منوط کردن بازپرداخت کلیه هزینه‌های مستقیم، غیرمستقیم، هزینه‌های تأمین مالی و هزینه‌های بهره‌برداری و پرداخت دستمزد طبق قرارداد از طریق تخصیص بخشی (به ترتیب مقرر در بند پ ماده 6) از محصولات اضافی میدان یا عواید حاصل از اجرای قرارداد بر پایه قیمت روز فروش محصول، تضخیص پرداخت به پیمانکار از طریق تحویل محصول میدان یا مخزن یا عواید آن به‌جای محصول (تا پایان بازپرداخت/ پرداخت مطالبات پیمانکار) با شرکت ملی نفت ایران می‌باشد.

ت- کلیه مخاطرات، ریسک‌ها و هزینه‌ها در صورت عدم کشف میدان یا مخزن تجاری برعهده طرف دوم قرارداد می‌باشد.

ریسک‌های عدم دستیابی به اهداف مورد نظر قراردادی یا ناکافی بودن محصول میدان یا مخزن برای استهلاک تعهدات مالی ایجادشده بر عهده طرف دوم قرارداد می‌باشد.

تبصره- در صورت عدم کفایت میزان تولید تشخیص داده شده برای پرداخت یا بازپرداخت‌ مطالبات تأیید شده پیمانکار در دوره قرارداد، هزینه‌های بازپردخت نشده و دستمزد متعلقه پرداخت نشده در دوره طولانی‌تری که در قرارداد تعریف خواهد شد، از همان مخزن و در سقف مقرر در بند «پ» ماده 6 حسب مورد بازپرداخت یا پرداخت می‌گردد.

ث- پذیرش دستمزد متناسب با شرایط هر طرح با هدف تأمین نرخ بازگشت سرمایه مورد انتظار منطقی، جبران ریسک و ایجاد انگیزه برای طرف دوم قرارداد در به‌کارگیری روش‌های بهینه و فناوری‌های نوین و پیشرفته در اکتشاف، توسعه و بهره‌برداری.

ج- تعهد طرف دوم قرارداد به برداشت صیانتی از مخازن نفت و گاز در طول دوره قرارداد با به‌کارگیری فناوری‌های نوین و پیشرفته و سرمایه‌گذاری لازم از جمله اجرای طرح‌های بهبود یا افزایش ضریب بازیافت متناسب با پیچیدگی‌های میدان یا مخزن.

چ- تمام عملیات پیمانکار از تاریخ شروع قرارداد به نام و از طرف کارفرما انجام خواهد شد و کلیه اموال اعم از ساختمان‌ها، کالاها، تجهیزات، چاه‌ها و تأسیسات سطح‌الارضی و تحت‌الارضی از همان تاریخ متعلق به کارفرما می‌باشد.

ح- انجام مطالعات ارزیابی زیست محیطی و رعایت مقررات و ملاحظات ایمنی، بهداشتی، ریست محیطی و اجتماعی در اجرای طرح‌ها

خ- در صورت وقوع شرایط فورس ماژور (قوه قاهره) در هر کدام از دوره‌های توسعه و بهره‌برداری که ممکن است موجب سقوط، تعهد، تعلیق یا فسخ قرارداد نیز گردد تسویه حساب در مورد مطالباتی که پیمانکار طبق قرارداد مستحق دریافت آنها می‌باشد تا زمان رفع شرایط فورس ماژور معلق گردیده و پس از رفع این شرایط در چارچوب ضوابط قرارداد صورت می‌پذیرد.

د- چناچه وزارت نفت تصمیم به کاهش سطح تولید به دلیلی جز دلایل فنی مربوط به میدان یا مخزن داشته باشد، اولویت اعمال چنین کاهشی از سطح تولید میدان‌ها یا مخزن‌هایی که متعهد به بازپرداخت نیستند، می‌باشد و در صورتی که این تصمیم در مورد میدان یا مخزن موضوع قرارداد اتخاذ شود، نباید در بازپرداخت مطالبات سررسیده شده و پرداخت دستمزد متعلقه به پیمانکار تأثیر بگذارد.

ماده 4- به منظور انتقال و ارتقای فناوری ملی در حوزه عملیات بالادستی نفت و اجرای طرح‌های بزرگ و توانمندسازی شرکت‌های ایرانی برای اجرای پروژه‌های بزرگ داخلی و نیز حضور در بازاهای منطقه‌ای و بین‌المللی، موارد زیر در قراردادهای موضوع این تصویب‌نامه اعمال می‌گردد:

الف- در هر قرارداد بر حسب شرایط شرکت/ شرکت‌های ایرانی اکتشاف و تولید (Exploration & Production-E&P) که صلاحیت آنها طبق ضوابط و شرایطی که وزارت نفت الاغ می‌کند، به تأیید شرکت ملی نفت ایران می‌ رسد، به‌عنوان شریک شرکت یا شرکت‌های معتبر نفتی خارجی حضور دارد/ دارند و با حضور در فرآیند اجرای قرارداد، امکان انتقال و توسعه دانش فنی و مهارت‌های مدیریتی و مهندسی مخزن به آنها میسر می گردد. طرف دوم قرارداد موظف به ارائه برنامه انتقال و توسعه فناوری به ‌عنوان بخشی از برنامه مالی عملیاتی سالانه می‌باشد. در هر قرارداد سیاست‌های اجرایی و اقدامات عملیاتی برای تحقق مفاد این بند باید به عنوان پیوست فناوری قرارداد آورده شود.

تبصره: طرف دوم قراداد ملزم به اعمال بندهای انتقال و توسعه فناوری قرارداد اصلی در قرادادهای منعقده با پیمانکاران فرعی خود حسب مورد می‌باشد.

ب- طرف دوم قرارداد، ملزم به حداکثر استفاده ازتوان فنی و مهندسی، تولیدی، صنعتی و اجرایی کشور براساس قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی در تأمین نیازهای کشور و تقویت آنها در امر صادرات و اصلاح ماده (104) قانون مالیات‌های مستقیم مصوب -1391- و دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های مربوط می‌باشد.

پ- طرف دوم قرارداد متعهد می‌شود به استفاده حداکثری از نیروی انسانی داخلی در اجرای قرارداد و ارائه برنامه جامع آموزشی جهت ارتقای کیفی این نیروها وانجام سرمایه‌گذاری‌های لازم در قالب هزینه‌های مستقیم سرمایه‌ای برای انجام برنامه‌های آموزشی و تحقیقاتی از جمله ارتقا و به روزرسانی مراکز تحقیقاتی موجود و ایجاد مراکز تحقیقاتی مشترک و یا اجرای طرح‌های تحقیقاتی مشترک مرتبط، این برنامه‌ها باید متناسب با عملیات (اکتشاف، ارزیابی، توسعه اولیه، توسعه آتی مشتمل بر بهبود تولید و افزایش ضریب بازیافت (IOR/IGR/EOR/EGR) با توافق شرکت ملی نفت ایران در هر مرحله از عمر مخزن با زمان‌بندی مشخص متناسب در هر قرارداد ارائه شود.

ت- در شرکت بهره‌برداری موضوع بند الف ماده 11، سمت‌های مدیریتی، حسب مورد و شرایط مورد توافق که در قرارداد خواهد آمد، چرخشی می‌باشد. در سازمان مدیریتی این شرکت، سمت‌های مدیریت اجرایی به تدریج به اتباع ایران واگذار می‌شود تا امکان انتقال دانش فنی و مهارت‌های مدیریتی به طرف ایرانی به خوبی میسر گردد.

ماده 5- قراردادهای موضوع این تصویب‌نامه با رعایت قوانین و مقررات حاکم بر معاملات شرکت ملی نفت ایران و پس از کسب مجوزهای لازم از مراجع ذی‌صلاح قانونی در هر مورد توسط شرکت یادشده با طرف دوم قرارداد منعقد می‌گردد.

ماده 6- نحوه اجرای قراردادهای موضوع این تصویب‌نامه به شرح می‌باشد:

الف- شرکت ملی نفت ایران برای انجام عملیات اکتشافی در یک منطقه قراردادی و عملیات توسعه‌ای متعاقب آن (دسته اول قراردادها)، حداقل تعهدات اکتشاف مورد نظر خود را تعیین و با رعایت قوانین و مقررات مربوط از شرکت‌های معتبر و صاحب صلاحیت نفتی دعوت به ارائه پیشنهاد می‌نماید. برای انجام عملیات توسعه یک میدان با مخزن کشف شده یا انجام اقدامات به‌منظور بهبود یا افزایش ضریب بازیافت در یک میدان یا مخزن موجود (دسته‌های دوم و سوم قراردادها) شرکت ملی نفت ایران، با انجام مطالعات مهندسی مخزن یک چارچوب مقدماتی برای توسعه ارائه کرده و از شرکت‌های معتبر و صاحب صلاحیت نفتی دعوت به ارائه پیشنهاد می‌نماید. چنین طرح‌هایی در هر دو دسته قراردادها به‌عنوان راهنما برای پیشنهاد دهندگان بوده و مانع از دریافت و بررسی پیشنهادی جدید از شرکت‌های نفتی نمی‌باشد.

تبصره 1- عملیات توسعه میدان یا مخزن با انجام عملیات بهبود یا افزایش ضریب بازیافت (IOR/IGR/EOR/EGR) در چارچوب برنامه توسعه به صورت مرحله‌بندی (پلکانی) و برای هر مرحله براساس نتایج حاصله از رفتار مخزن در مرحله قبل انجام می‌شود.

تبصره 2- تشخیص صلاحیت فنی و مالی شرکت‌های داخلی و خارجی با شرکت ملی نفت ایران خواهد بود.

ب- دستمزد پروژه (Fee)، به یکی از ارزهای مورد قبول بانک جمهوری اسلامی ایران به تشخیص وزارت نفت برای هر بشکه نفت اضافی در میدان‌ها یا مخزن‌های نفتی و برای هر هزار فوت مکعب استاندارد گاز یا هر بشکه میعانات گازی اضافی در میدان‌ها یا مخزن‌های گازی می‌باشد.

این دستمزد با توجه به بند "ث" ماده 3، با هدف ایجاد انگیزه برای به‌کارگیری روش‌های بهینه در اکتشاف، توسعه، تولید و بهره‌بردای حسب شرایط هر طرح، به‌صورت تابعی از عوامل نظیر سطح توان تولید هر میدان یا مخزن و نیز رعایت ضرایب ریسک مناطق اکتشافی، شناور بوده و متناسب با قیمت‌های بین‌المللی نفت و میعانات گازی و نیز قیمت‌های منطقه یا قراردادی گاز به‌صورت نقدی یا تحویل محصول تعیین می‌شود و به قیمت روز از شروع تولید اولیه تا پایان دوره قرارداد پرداخت خواهد شد. این دستمزد (Fee)، یکی از مبانی اصلی تعیین شرکت برنده با رعایت قوانین و مقررات مربوط می‌باشد.

پ- دستمزد برای تولید هر بشکه نفت از میدان‌ها یا مخزن‌های نفتی یا هر هزار فوت مکعب استاندارد گاز و هر بشکه میعانات گازی از میدان‌ها یا مخزن‌های گازی و بازپرداخت‌ هزینه‌های، مستقیم هزینه‌های غیرمستقیم و هزینه‌های بهره‌برداری به همراه هزینه‌های تأمین مالی متعلقه براساس قرارداد حسب مورد جهت اجرای طرح از محل حداکثر 50 درصد از نفت خام یا میعانات گازی تولیدی اضافی و تا 75 درصد از گاز طبیعی و دیگر محصولات و یا عواید آنها بر پایه قیمت روز فروش محصول پس از رسیدن به تولید اولیه انجام می‌شود. پایان دوره قرارداد مانع از بازپرداخت هزینه‌های باقیمانده، با شرایط مندرج در قرارداد نمی‌گردد.

تبصره- در صورتی که بخشی از محصولات میدان‌های موضوع قرارداد که باید صرف بازپرداخت تعهدات یا پرداخت دستمزد به طرف دوم قرارداد شود، به تشخیص وزیر نفت برای مصرف در بازار داخل مورد نیاز باشد، شرکت ملی نفت ایران مجاز است نسبت به معاوضه (swap) آنها اقدام نماید.

ت- در طرف دوم قرارداد، هیچ‌یک از اشخاص طرف قرارداد مجاز به واگذاری (Assignment)تمام یا بخشی از سهم/ سهام (انتقال حقوق و تعهدات) خود در قرارداد به اشخاص دیگر، بدون موافقت شرکت ملی نفت ایران نخواهند بود.

ماده 7- در قراردادهای موضوع این تصویب‌نامه وزارت نفت مجاز است دوره قرارداد را متناسب با زمان مورد نیاز اجرای طرح‌ها حداکثر به مدت بیست سال از تاریخ شروع عملیات توسعه در نظر بگیرد. دوره مزبور در صورت اجرای طرح‌های افزایش ضریب بازیافت مخازن و یا افزایش تولید(IOR/IGR/EOR/EGR)، متناسب با نیازهای عملیاتی و اقتصادی هر طرح تا مدت پنج‌سال قابل تمدید می‌باشد. در مورد طرح‌های پیوسته اکتشاف- توسعه و بهره‌بداری، دوره اکتشاف حسب مورد به دوره یادشده قرارداد اضافه می‌گردد.

ماده 8- نحوه هزینه‌کرد برای رسیدن به اهداف قراردادی مطابق موارد زیر می‌باشد:

الف- هزینه‌های عملیات اکتشافی یا توصیفی با استفاده از اصل حداقل تعهدات اکتشافی یا توصیفی در فرآیند تعیین طرف دوم قرارداد تعریف و تعیین می‌شود.

ب- هزینه‌ها و شرح کار عملیات اکتشافی یا توصیفی، توسعه و بهره‌برداری، حسب مورد براساس برنامه ملی عملیاتی سالیانه مصوب جهت تحقق اهداف نهایی طرح متناسب با شرایط و رفتار مخزن با توافق طرفین تعیین می‌شود.

پ- در هر قرارداد طرح دوم عملیات خود را در چارچوب فرآیندهای منضم به قرارداد انجام می‌دهد.

ت- در هر قرارداد کارگروه مشترک مدیریت قرارداد تشکیل می‌شود که نظارت بر کلیه عملیات طرح را برعهده داشته و تصمیمات فنی، مالی و حقوقی در چارچوب قرارداد، واگذاری پیمان‌های دست دوم و نیز برنامه مالی عملیاتی سالانه را اتخاذ می‌نماید. مسئولیت اجرای عملیات در چارچوب برنامه مالی عملیاتی مصوب بر عهده طرف دوم قرارداد می‌باشد. این کارگروه از تعداد مساوی نمایندگانی طرف‌های اول و دوم قرارداد با حق رأی مساوی تشکیل می‌گردد. تصمیمات این کارگروه به اتفاق آرا می‌باشد و باید به تأیید مقام مجاز در شرکت‌های ملی نفت ایران برسد.

ث- تمام عملیات اجرایی طرف دوم در چارچوب برآورد کلی طرح و نیز برنامه مالی عملیاتی سالانه مصوب و با مسئولیت و ریسک وی به انجام می‌رسد. اجرای این عملیات پس از تصویب کارگروه مشترک مدیریت و تأیید کارفرما، در چارچوب فرایندهای عملیاتی منضم به قرارداد و حسب مورد به شرکت‌های صاحب صلاحیت واگذار می‌شود. این نوع از قرارداد به لحاظ ماهیت آن سقف هزینه ثابت در هنگام انعقاد قرارداد نداشته و سقف باز هزینه‌های سرمایه‌ای (Open Capex) است و ارقام ابتدایی صرفاً جنبه برآوردی و پیش‌بینی دارد، هزینه‌های واقعی تأیید شده براساس برنامه‌های مالی عملیاتی سالانه که منطبق با رفتار میدان و شرایط بازار مصوب می‌شود، به حساب طرح منظور می‌گردد.

ج- انجام تمامی اقدامات مندرج در قرارداد (به جز مدیریت مجموعه پیمان و انجام مطالعات مهندسی مخزن) به پیمانکاران و سازندکان صاحب صلاحیت واگذار می‌گردد. انتخاب این پیمانکاران فرعی یا دست دوم طبق شیوه‌نامه‌ای که منضم به قرارداد است، توسط پیمانکار انجام و به ترتیب مقرر در بند «ت» همین ماده به تأیید کارفرما می‌رسد.

تبصره- انجام مطالعات مهندسی مخزن و هزینه‌ای انجام این عملیات از سوی طرف دوم قرارداد به ترتیبی که در قرارداد توافق خواهد شد، قابل پذیرش بوده و به‌عنوان هزینه‌های مستقیم منظور می‌گردند.

ماده 9- تمام هزینه‌های مستقیم، هزینه‌ای غیرمستقیم، هزینه‌های تأمین مالی متعلقه براساس قرارداد (حسب مورد) و هزینه‌های بهره‌برداری طرح اعم از عملیات اکتشافی، توسعه‌ای، طرح‌های بهبود یا افزایش ضریب بازیافت از ابتدا تا انتها توسط پیمانکار تأمین و به‌موقع پرداخت می‌گردد.

ماده 10- نحوه بازپرداخت هزینه‌ها به شرح زیر می‌باشد:

الف- از زمان رسیدن میدان یا مخزن به تولید اولیه یا اضافی، به‌ترتیب توافق شده در مورد میدان‌ها یا مخزن‌های کشف شده و میدان‌ها یا مخزن‌های در حال تولید، بازپرداخت هزینه‌های مستقیم سرمایه‌ای، هزینه‌های غیرمستقیم و هزینه‌های تأمین مالی قراردادی (حسب مورد) طبق دوره تعیین شده در قرارداد، محاسبه، تقسیط و بازپرداخت می‌شود.

ب- هزینه‌ای بهره‌برداری و هزینه‌های غیرمستقیم دوره بهره‌برداری از شروع تولید اولیه به‌صورت جاری محاسبه و بازپرداخت می‌گردد. همچنین پرداخت دستمزد متعلقه به پیمانکار نیز طبق شرایط مندرج در قرارداد از همان زمان آغاز می‌شود.

پ- کلیه پرداخت‌های مندرج در بندهای (الف) و (ب) این ماده از محل منابع موضوع بند پ ماده 6 از محصولات یا عواید حاصل از تولیدات مخزن یا میدان موضوع قرارداد، به قیمت روز یا به صورت نقدی در سررسیدها به پیمانکار تحویل یا پرداخت می‌شود.

ماده 11- بهره‌برداری از طرح‌های قراردادهای موضوع این تصویب‌نامه مطابق بندهای زیر می‌باشد:

الف- از زمان شروع بهره‎برداری در مورد طرح‎های توسعه میدان‎های کشف شده یا به نتیجه رسیدن تولید اضافی ناشی از عملیات پیمانکار در طرح‎های بهبود (IOR/IGR) با افزایش ضریب بازیافت (EOR/EGR)، تولید و بهره‎برداری از تأسیسات به‌نحوی که در قرارداد توافق می‎شود، با حفظ مسئولیت‎های طرف دوم قرارداد، توسط شرکتی ایرانی (که از نظر صلاحیت‎ حرفه‎ای به تأیید کارفرما می‎رسد)، انجام می‎گردد.

تبصره- در مورد میدان‎ها یا مخزن‎های در حال تولید و بهره‎برداری، در صورتی که طرف اول برای مرحله بهره‎برداری، انجام عملیات بهره‎برداری را با مشارکت یکی از شرکت‎های تابعه خود ضروری دانسته و این موضوع به تأیید وزارت نفت نیز برسد، بین طرف دوم قرارداد و شرکت‎ تابعه ملی نفت ایران یک موافقت‌نامه عملیاتی مشترک امضاء می‎شود. این عملیات با حفظ مسئولیت پشتیبانی و نظارت کامل فنی، مالی حقوقی و تخصصی طرف دوم قرارداد، همراه با تأمین تجهیزات، قطعات و مواد مصرفی لازم توسط وی، به صورت مشترک انجام می‎شود. شرکت متابعه ذی‌ربط موظف است در بهره‌برداری از تأسیسات موضوع قرار داد، کلیه دستورالعمل‎های فنی، حرفه‎ای و برنامه‎های عملیاتی ظرف دوم قراداد را که به تایید شرکت ملی نفت ایران رسیده‎است، رعایت و اجرا نمایند.

ب- هزینه‎های بهره‎برداری بر اساس برنامه مالی عملیاتی سالانه تعیین و توسط پیمانکار پرداخت و از محل منابع ناشی از تولید نفت، گاز یا میعانات گازی و دیگر محصولات تولیدی میدان یا مخزن به ترتیب مقرر در این مصوبه بازپرداخت می‎گردد.

پ- پیمانکار در دوره بهر‎ه‌برداری ضمن اینکه موظف به انجام متعهدات خود به موجب قرارداد توسعه، بهبود یا افزایش ضریب بازیافت میدان یا مخزن می‎باشد، مکلف است با توجه به اطلاعاتی که از حضور در بهره‎برداری میدان کسب می‎کند، و در پی آن با انجام مطالعات لازم برای صلاح طرفح توسعه و در صورت نیاز، به ارائه پیشنهاد طرح‎های اصلاحی با هدف حفظ ظرفیت، بهبود یا افزایش بایافت نفت یا گاز میدان یا مخزن بپردازد. در صورتی که کارفرما این طرح‎ها را تصویب نماید، با اعمال همان روشها و شیوه‎ها و شرایط موجود در  قرارداد اصلی این طرح‌ها نیز با انجام اصلاحات در برآورد هزینه‎ها زمان‎بندی قرارداد، دستمزد مربوط و نیز با منظور نمودن هزینه‎ای مربوط در برنامه مالی علمیاتی سالانه طرح به اجرا در می آید.

ت- در جریان بهره‎برداری، هرگونه اجرای طرح جدید در منطقه قراردادی باید به تصویب کارفرما برسد و طرف دوم قرارداد طبق قراداد موظف به بهره‌برداری با بهترین شیوه‎های متعارف کار در صنعت جهانی نفت با تشخیص وزارت نفت از کلیه تاسیساتی است که طبق مقررات همین ماده برای بهره‎برداری ادر اختیاری وی وی قرار می ‎گیرد.

ث- نفت، گاز یا میعانات گازی و دیگر مواد موجود در مخازن موضوع قرارداد کلا متعلق به جمهوری اسلامی ایران و نفت، گاز یا میعانات گازی و نیز هرگونه فرآورده جانبی حاصله از تولید، کلا متعلق به کارفرما می‎باشد.

ج- در صورت نیاز به انجام تعمیرات اساسی تجهیزات با ورود مجدد به چاه‎ها و انجام تعمیرات در آنها (work Over) با هرگونه عملیات مربوط به حفظ و نگهداری تجهیزات و تاسیسات، این عملیات با مجوز کارفرما توسط و با هزینه طرف دوم قراداد انجام شده و بازپرداخت آن از محل درآمدهای حاصل از نفت اضافی تولیدی میدان یا مخزن به علاوه هزینه تامین مالی به میزان توافق شده در قرارداد بازپرداخت می‎گردد.

ماده 12- به شرکت ملی نفت ایران اجازه داده می‌شود در صورت ضرورت پس از اخذ مجوز موردی از وزیرنفت با رعایت ماده 1 (جز بند «ظ» این ماده )، ماده 3 (جز بند ث) تبصره ذیل بند «الف» و بندهای «ب» و «پ» ماده 4 ماده 5 تبصره ذیل بند «پ» ماده 6 و مواد 8، 9 و 10 این مصوبه نسبت به عقد قرارداد بیع متقابل برای توسعه میدان یا مخزن کشف شده و توسعه نیافته اقدام نماید. در این قراردادها شرکت ملی نفت ایران مجاز است با رعایت مفاد بند «پ» ماده 6 همین مصوبه نسبت به بازپرداخت هزینه‎‎های مستقیم، هزینه‎های غیرمستقیم به همراه هزینه‎های تامین مالی و نیز پرداخت حق‎الزحمه (Remuneration) متعلقه به طرف دوم قرارداد به روال معمول در قراردهای منعقده مشابه، در جدول زمانی  توافق شده  در قرارداد اقدام نماید.

ماده 14- در تنظیم متن هر قرارداد و پیوست‎های آن، علاوه بر مراعات مواردی که به صراحت در این مصوبه بدان‎ها اشاره شده، باید حقوق، تعهدات و مسئولیت‎های طرفین قرارداد در زمینه‎های مختلف مانند فرآیند حسابداری و حسابرسی، روش انجام پرداخت یا بازپرداخت مالی، بازرسی فنی، تعمیر و نگهداری، روش‎های اندازه‌گیری تولید، آموزش نیروی انسانی، سلامت، ایمنی و محیط زیست، واردات و صادرات، بیمه، محرمانگی، شرایط خاتمه و فسخ قرارداد، فورس ماژور، رهاسازی منطقه قراردادی، نحوه حل و فصل اختلافات و زبان قرارداد نیز به روشنی در متون یاد شده تعریف و مشخص گردد.

ماده 15- قرادادهایی مشمول مقررات این مصوبه می‎باشند که به طور مشخص مسئولیت عملکرد مخزن در  دوره بهره‌برداری و به تبع آن بازپرداخت هزینه‎های طرف دوم قرارداد و پرداخت دستمزد و حق‌الزحمه و به طرف دوم قرارداد  منوط به میزان موفقیت وی در تولید نفت و گاز می‌شود. لذا قراردادهایی که حسب نیازها و ضرورت‎های عملیاتی توسط شرکت ملی نفت ایران برای اکتشاف، نگهداشت تولید و یا دیگر عملیات نفتی که منجر به توسعه میدان‌ها یا مخزن‎ها و یا افزایش بازیافت از مخازن با شرکت‎های خدمات نفتی OSC (مانند شرکت‎های حفاری) و یا پیمانکاران ساخت و نصب (EPC/E&C) و دیگر عرضه‎کنندگان کالاها و خدمات مورد نیاز منعقد می‎شود (اعم از این که پرداخت‎های به ایشان به صورت نقدی و یا همراه با تأمین مالی مانند قراردادهای EPCF باشد)، کماکان تابع مقررات مربوط به خود بوده و مشمول این مصوبه نمی‎باشند.

                                                                                                                                      اسحاق جهانگیری

                                                                                                                                       معاون اول رئیس جمهور

منبع :رجانیوز